تفاوت آزمایشات تجربی در اقتصاد و روانشناسی

یکی از حوزه های جدید در اقتصاد، اقتصاد تجربی یا آزمایشگاهی (experimental economics) است. وجه تسمیه این حوزه این است که روش های تجربی رایج در روانشناسی را در حوزه اقتصاد با انجام تعدیلاتی به کار گرفت. چندی پیش در دانشگاه میلان-بيکوکو و در مرکز تحقیقات میان رشته ای علوم رفتاری، سمیناری برگزار شد که در آن اقتصاددانان و روانشناسان نحوه انجام آزمایشات تجربی حوزه دیگر را به نقد کشیده و از شیوه خود دفاع می کردند و البته طبق سنت رایج، اقتصادی ها با تبختر خاص خود صحبت می کردند و روانشناسان بیشتر موضع دفاعی داشتند. مهمترین تفاوت شیوه اقتصاددانان و روانشناسان در این است که اقتصاددانان عمیقا معتقد به نظام انگیزشی هستند و معتقدند که باید به شرکت کنندگان در آزمایش پول داد و آزمایش باید طوری ترتیب داده شود تا شرکت کنندگان انگیزه داشته باشند درست و جدی بازی کنند در حالیکه در روانشناسی قضیه اینگونه نیست.

خانم روانشناسی که در آنجا صحبت می کرد نقدهای جالبی به رویکرد اقتصاددانان عرضه کرد که عبارتند از: 1) وقتی مشوق های مالی وجود دارد افراد عمیقا خود را درگیر می کنند درحالیکه در مسائل عادی روزمره شاید اینقدر خود را در گیر نکنند. لذا یافته های آزمایش متفاوت از واقعیت می شود. 2) وقتی پای عدد و رقم حتی مالی باز می شود شرکت کنندگان مسئله را بیشتر ریاضی می بیینند و نه احساسی و اجتماعی. 3) گاه جایزه های مالی بزرگ این علامت را به شرکت کنندگان می دهد که مسئله جدی است و باید جدی بازی کرد.

سرمقاله های من- پیرامون قضیه اصناف (بازار)

در این سرمقاله وضعیت معماگونه ای (dilemma) که دولت در آن اسیر شده در قضیه اختلاف با بازاریان را تشریح کردم.