دوستدار سقراط (Philo-socrate)

چندی پیش خانمی از LSE در دانشکده در مورد شغل محقق بودن در عرصه سیاست گذاری صحبت می کرد. چند نکته جالب داشت که در ادامه می آید:

1. باید بتوان تحقیقات جدی و عمیق صورت داد. برای این منظور باید مدرک دکتری داشت.

2. باید بتوان به تنهایی کار کرد و متکی به کسی نبود.

3. باید مهارت های تکنیکی خود را تقویت کرد (متدولوژی و ابزارهای تحقیقی). مزیت شما در این حوزه است زیرا افراد قدیمی به این ابزارها مسلط نیستند.

4. به پایان رساندن تز دکترا نشان دهنده این است که شما می تواند تحقیق را در یک موعد مقرر درست و به موقع تمام کنید.

5. مقاله چاپ شده کار شما را نشان می دهد اما اگر چاپ نشده هم باشد کافی است نفس وجود آن اهمیت دارد. در LSE کسی هست که هیچ کار چاپ نشده ندارد ولی WORKING PAPER های خیلی خوبی دارد. استخدام کنندگان باهوش صرفا روی تعداد مقالات چاپ شده تمرکز نمی کنند بلکه محتوای آنها را نیز در نظر می گیرند.

6. شما نیاز به بازخورد گرفتن دارید. کارهای خود را حتما برای دیگران بفرستید. برخی نظر می دهند و برخی نمی دهند ولی همانقدر که نظر می دهند ارزشمند است.

فرد هالیدی از جمله کسانی بود که نوشته هایش را می پسندیدم. اگر وقت داشتم کتاب 100 افسانه در خاورمیانه وی را ترجمه می کردم. از معدود کسانی بود که خاورمیانه را خوب می شناخت و تحلیل های خواندنی از سیاست این منطقه عرضه می کرد. در گذشت او برایم موجب تاسف فراوان شد. امیدوارم کسی همت کند و این کتاب را ترجمه کند.

مدتها بود به این فکر بودم که یک فرصتی برای ایجاد ارتباط بین دانشجویان ایرانی در ایتالیا، ارتباط بین دانشجویان رشته اقتصاد و حوزه های وابسته در اروپا و اطلاع رسانی به ایرانیان در مورد فرصت های تحصیل در اروپا خصوصا در رشته اقتصاد و حوزه های وابسته ایجاد کنم. به یمن وجود اینترنت هزینه این کار بسیار اندک بود اما بالاخره اخیرا همت کردم و لیستی از دانشجویان ایرانی که در مقاطع عالی (بالاتر از لیسانس) مشغول به تحصیل در اروپا هستند را فراهم کردم. این لیست را می توانید از اینجا ببینید:

http://iranianeconomists.blogspot.com/

هر کس که این لیست را دیده حتی بچه هایی که در اروپا هستند تعجب می کنند که چقدر تعداد زیاد است. چند روز بعد از دکتر اصفهانی ایمیلی دریافت کردم مبنی بر اینکه ایشان هم همین روال را شروع کرده. در نتیجه لیستی را هم با همکاری آقای مجلسی منتشر کردند و از دانشجویان سراسر جهان خواستند تا پر کنند.

مجموع این دو لیست نشان می دهد که دانش آموختگان اقتصاد در خارج از کشور به مرز عدد 60 نزدیک شده و حدس می زنیم که به زودی از 100 بگذرد. این قضیه الزام می کند تا هم تشکیلاتی ایجاد شود از پتانسیل های موجود بهره برداری نماید. از قرار معلوم این تشکیلات تحت عنوان

International Iranian Economic Association شروع شده و قرار است که در مراسم کنفرانس اقتصاد ایران امسال در شیکاگو جشن افتتاح آن برگزار شود. در حال حاضر دکتر حکیمیمان از دانشگاه soas لندن متولی آن است. امیدواریم که این کارها در عرصه سیاست گذاری ایران نیز برکتی داشته باشد. امید دوم این است که پیوند بین دانشجویان داخل و خارج برقرار شود. در سطح اروپا نیز در فکر یک گردهمایی برای ماه سپتامبر هستیم که اگر توانستیم آن را مهیا کنیم خبر می کنم.

یک هدف من از انتشار  این لیست این بود برای دانشجویان ایرانی گزینه تحصیل در اروپا را جدی تر کنم و نشان دهم که فرصت های تحصیل در اروپا کم نیست. قطعا تحصیل در دانشگاه های خوب آمریکا ارجح است اما نمی توان گفت که تحصیل در دانشگاه متوسط یا ضعیف آمریکا بهتر از دانشگاه های ممتاز یا متوسط اروپاست. بازار کار آمریکا بهتر است اما نزدیکی اروپا به ایران و مشکل ویزا و آب و هوا و ارزان بودن هزینه تحصیل و وجود کمک های مالی فراوان امتیازاتی است که در مورد گزینه اروپا می توان مطرح کرد. در هر صورت این لیست نشان می دهد که ایرانی ها در چه دانشگاه هایی حضور دارند و به تدریج می توان دانشگاه های جدیدی را فتح نمود.

نکته مهم اینکه این لیست (لیست من) بسیار ناقص است. اگر اطلاعات بیشتری دارید خوشحال می شوم که در اختیار من بگذارید.

نمی دانم قبلا گفته ام که ظاهرا اروپایی ها خیلی سنت خانه همدیگر رفتن ندارند. این قضیه در بخش شمال ایتالیا که سبک زندگی شان اروپایی تر است (نسبت به جنوب) نیز صادق است. دیدار دوستان و مهمانی و امثالهم در رستوران و بار صورت می گیرد. قرار می گذارند و با هم به رستوران می روند و چیزی می خورند گاه هر کس برای خود حساب می کند و گاه کسی بقیه را مهمان می کند. ظاهرا ایتالیایی ها بیشتر از بقیه اروپایی ها اهل وقت گذاشتن در بار رفتن و صحبت کردن در بار هستند. هنگام ظهر بارها شلوغ است و مدت ها می نشینند و طول می دهند تا چیزی بخورند (روی این تعمیم خیلی حساب نکنید چون بقیه اروپایی ها را خوب نمی شناسم). بهرحال خانه حوزه کاملا خصوصی است و واقعا محل استراحت و به دلیل عدم تردد طبیعتا کمتر در معرض دید قرار می گیرد و طبیعتا مسائل زنانه در مورد تجمل خانه و امثالهم کمتر پیش می آید.این سنت در ایران نیز دارد پا می گیرد و باید تقویت کرد. حسن آن این است که بار مهمانی که معمولا بر دوش خانم خانه است را بر می دارد و واقعا فرصتی فراهم می کند تا خانم خانه نیز از مهمانی بهره ای ببرد. اگر هزینه هایش زیاد نشود می تواند موجب شود تا دفعات دیدار افراد بیشتر شود و هر مهمانی یک کار بزرگ جلوه نکند.

تا الان دو جشن تولد که بچه هایم را دعوت کرده اند رفتم و از دوست ایرانی مان که سالهاست در اینجا زندگی می کند همین را شنیدم که جشن تولدها نیز در خانه برگزار نمی شود. یک بار در یک رستوران بود که بچه ها ورجه وورجه می رفتند و پدر و مادرها با هم گپ می زدند و چیز می خوردند. بار دیگر در یک سالن متوسط بود که وسایل بازی داشت. این سالن توسط صاحب مجلس رزور می شود تا در فاصله زمانی مذکور بچه ها در آنجا بازی و شادی کنند در عین حال خوراکی و کیک تولد داده می شود و هدایا نیز دریافت می شود اگرچه ظاهرا دقت و اصراری روی دریافت هدیه تولد نیست زیرا آنطور که من دیدم تعداد هدایا کمتر از بچه ها بود. پدر و مادرها نیز گوشه ای می نشینند و صحبت می کنند (کار مورد علاقه ایتالیایی ها !!!).

اینکه پروژه های دولتی از مهمترین خاستگاه های فساد و رانت جویی است موضوع جدیدی در اقتصاد نیست. سالها قبل (اواسط دهه هفتاد میلادی) تولوک گفته بود که وقتی قرار است راهی را بسازند باید این سوال را مطرح کرد که چرا این راه را اینجا می سازند؟ این احتمال که با کشیدن این راه در اینجا زمین های اطراف قیمت بیشتری می یابد و صاحبان آن در تصمیم گیری به انتخاب مسیر دخیل بوده اند را نباید نادیده گرفت. شاید بهترین مقاله ای که این مسئله را مدلسازی کرد و به خوبی نشان داد مقاله کوت و موریس باشد. آنها در این مقاله نشان می دهند که وقتی رای دهندگان اطلاع کافی از 1) ماهیت پروژه ها و میزان سودمندی آن برای جامعه و 2) میزان فساد و تاثیرپذیری سیاست مداران ندارند، بازتوزیع غیرکارآمد به گروه های ذینفع از طریق پروژه های عمرانی و غیره رخ می دهد. در واقع حرف نویسندگان این است که دادن پول نقد به شکل مستقیم به گروه های ذینفع شیوه کارآمدتری برای رساندن پول به آنهاست اما نظام دمکراتیک انگیزه پرداخت غیرمستقیم یعنی از طریق پروژه های عمرانی را فراهم می کند. در سال های اخیر که بودجه عمرانی رشد ناگهانی داشت این قضیه در ایران شدت گرفت ولی ظاهر کار استریلیزه است. چیزی که می تواند از شدت این قضیه بکاهد شایسته سالاری در حوزه بوروکراسی است که این مسئله نیز در سالهای اخیر به شدت تضعیف شده است.

در این سرمقاله مروری سریع بر دو شیوه دفعی یا تدریجی گرایی در اعمال سیاست های اصلاح ساختار داشتم و مزیت هر کدام را با یک مثال نشان دادم و در مورد پدیده افت تولید (output fall)  که پس از اعمال آزاد سازی قیمت ها تقریبا در همه کشورهای بلوک شرق رخ داد هشدار دادم.

اخیرا یکی از نمایندگان ایالت ایلی نوی آمریکا در گذشت. به دلیل اینکه وی در خلال سالهای نمایندگی اش توانسته بود پروژه های زیادی را برای منطقه اش جور کند خیلی تجلیل شد و نماینده ماهری قلمداد شد. یکی از استادهای دانشگاه جرج میسون بلافاصله مطلبی نوشت مبنی بر اینکه اگر کسی در سراسر کشور به راه بیافتد و اموال مردم را به سرقت برد و پول و منابع جمع شده را صرف مردم شهرش کند آیا یک قهرمان است یا یک دزد. نماینده پارلمانی که تمام هدفش این است که بودجه دولت که از مالیات مردم همه کشور فراهم شده را صرف مردم منطقه اش کند فرق با دزد مذکور ندارد. این تشبیه جالب و خیلی جنجالی بود. در اینجا با وی مصاحبه ای صورت گرفته که به تفصیل در مورد عرصه سیاست و نگاه اقتصاد خصوصا انتخاب عمومی به آن تشریح می شود. شنیدن و تامل در آن را توصیه می کنم. بعدا در مورد مطالب این مصاحبه بیشتر خواهم نوشت

سال 2008 کتاب دمکراسی نفتی توسط استاد جوان دانشگاه ییل منتشر شد. رژیم سیاسی در کشورهای نفتی موضوع جالبی است که 7 یا 8 سالی است مورد توجه محققین اقتصاد سیاسی و علوم سیاسی قرار گرفته است. این کتاب به نوعی جمع آوری کارهای موجود است که اگرچه من نخواندمش اما ظاهرا به خوبی از عهده کار برآمده است. فایل کتاب ظاهرا روی اینترنت موجود است و من هم دارم اگر می خواهید ایمیل بزنید تا برایتان ارسال کنم.

لینک کتاب این است:

http://www3.cambridge.org/us/catalogue/catalogue.asp?isbn=9780521730754

سرمقاله اخیر من در مورد هدفمند کردن یارانه ها که محتوایش از اسمش پیداست.

دانشکده اقتصاد دانشگاه ونیز از جمله دانشگاه های ممتاز ایتالیاست که در شهر دیدنی ونیز قرار دارد. این دانشگاه اطلاعیه پذیرش دانشجوی دکتری اقتصاد داده و طبق سنت موجود به پذیرفته شدگان بورس دولتی حدود 1080 یورو در ماه می دهد. فرصت ارسال مدارک 27 آوریل است. برای اطلاعات بیشتر به اینجا نگاه کنید. برنامه قابل توصیه ای است و نه تنها با چند دانشگاه ممتاز در اروپا برنامه مشترک دارد بلکه مثل بقیه دوره های دکترا در ایتالیا می توان از سال دوم به بعد به دانشگاهی در آمریکا یا کانادا یا هر جای دیگر رفت و این از امتیازات برنامه های دکترا در ایتالیاست. یک ایرانی به نام آقای مجتهد نیز در آنجا تحصیل کرده و هم اکنون سال سوم دکتری خود را در آمریکا سپری می کند.